BioNTech tarafından üretilen ve BNT116 ismi verilen aşı, hastalığın en yaygın formu olan küçük hücreli dışı akciğer kanserini (KHDAK) tedavi etmek ve tekrarlamasını önlemek gayesiyle tasarlandı. Faz 1 klinik denemesi, ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 7 ülkede (İngiltere, ABD, Almanya, Macaristan, Polonya, İspanya ve Türkiye) 34 araştırma merkezinde eş vakitli olarak yürütülüyor. Bu geniş çaplı çalışmada, erken evreden ileri kademe hastalığa yahut tekrarlayan kansere kadar yaklaşık 130 hasta aşı denemelerine katılacak. Aşı, Covid-19 aşılarında kullanılan teknolojiye emsal formda haberci RNA (mRNA) kullanıyor ve bağışıklık sistemine KHDAK’dan tümör belirteçleri sunarak bedeni bu belirteçleri tabir eden kanser hücrelerine karşı savaşmaya hazırlıyor.
Aşının çalışma mekanizması
University College London hastaneleri NHS vakfı (UCLH) danışman tıbbi onkoloğu Prof. Siow Ming Lee, “Artık akciğer kanseri tedavisini araştırmak için mRNA tabanlı immünoterapi klinik denemelerinin çok heyecan verici yeni devrine giriyoruz. Uygulaması kolay ve kanser hücresindeki makul antijenleri seçip hedefleyebiliyorsunuz. Bu teknoloji, kanser tedavisinin bir sonraki büyük aşamasıdır” diye konuştu. Aşının, kemoterapi üzere sağlıklı hücrelere ziyan vermeden, kişinin kansere karşı bağışıklık reaksiyonunu güçlendirmesi amaçlanıyor. Prof. Lee, “İmmünoterapi ile evre 4’te hastaların yüzde 20-30’unun hayatta kaldığını biliyoruz. Artık bu mRNA aşısının immünoterapinin üzerine eklenmesiyle, ekstra bir itici güç sağlayabileceğini umuyoruz” diye ekledi. Uzmanlar, faz 1 denemelerinin başarılı olması halinde, faz 2 ve faz 3 çalışmalarına geçmeyi ve akabinde aşının dünya çapında standart tedavi haline gelmesini hedefliyor.
İlk hastalar ve tedavi protokolü
Denemeler kapsamında İngiltere’de birinci hasta aşıyı almaya başladı. Londra’dan 67 yaşındaki Janusz Racz, Mayıs ayında akciğer kanseri teşhisi aldıktan sonra kemoterapi ve radyoterapi görmüştü. Racz, Salı günü Ulusal Sıhhat Araştırmaları Enstitüsü UCLH Klinik Araştırma Tesisi’nde 30 dakika boyunca beşer dakika ortayla altı ardışık enjeksiyon aldı. Her enjeksiyon farklı RNA zincirlerini içeriyordu. Denemeye katılan hastalar, altı hafta boyunca her hafta ve akabinde 54 hafta boyunca üç haftada bir aşı alacak. Prof. Lee, “Bu ek tedaviyi ekleyerek kanserin geri dönmesini durdurmayı umuyoruz. Zira akciğer kanseri hastaları için birçok vakit, ameliyat ve radyasyondan sonra bile kanser geri dönüyor” dedi.
Gelecek için umut veren adımlar
Birleşik Krallık Bilim Bakanı Lord Vallance, akciğer kanseri aşısı denemesinin başlatılmasını “Bu yaklaşım, her yıl akciğer kanseri teşhisi konan binlerce kişinin hayatını kurtarma potansiyeline sahip” kelamlarıyla kıymetlendirdi. Guardian gazetesi, Mayıs ayında İngiltere’de binlerce hastanın, hayat kurtarmak için ihtilal niteliğindeki dünya çapında birinci NHS “eşleştirme” planı kapsamında çığır açıcı kanser aşısı denemelerine süratle dahil edileceğini ortaya çıkarmıştı. Bu plan kapsamında, uygunluk kriterlerini karşılayan hastalar, uzmanların kanser tedavisinde yeni bir şafak olarak nitelendirdiği aşıların klinik denemelerine erişim sağlayacak.
Denemeye katılan birinci hastalardan Janusz Racz, bu yeni tedavi formülünün kendisi için çok yararlı olacağını ve öbür hastalara da umut vereceğini belirtti. Racz, “Bu yeni metodolojiye ispat sağlayabilecek takımın bir modülü olabilirim ve bu ne kadar süratli uygulanırsa dünya çapında daha fazla insan kurtarılacak” dedi. Yapay zeka konusunda uzmanlaşmış bir bilim insanı olan Racz, mesleğinin kendisini denemeye katılmaya teşvik ettiğini söyledi. “Ben de bir bilim insanıyım ve bilimin, bilhassa de tıbbın ilerlemesinin, insanların bu cins araştırmalara katılmayı kabul etmesine bağlı olduğunu anlıyorum” diye ekledi. Racz, tedavisi bittikten sonra koşmaya geri dönebileceğini ve hayat uzunluğu maksadı olan Londra Maratonu’nu tamamlayabileceğini umuyor.