T24 Çevre
Türkiye İş Bankası tarafından ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün kullanımına sunulan insansız su altı planörü ‘Deniz Kâşifi’, Marmara ve Akdeniz’de geniş bir alanda birinci kere kesintisiz otonom ölçümleme yaparak, kıymetli bilgiler topladı. Bilgilere nazaran, Akdeniz iklim değişiminin en ağır hissedildiği deniz olurken, Marmara’da ağır insan tesiriyle oksijen günden güne tükeniyor
“Dünya bizim gelecek bizim” yaklaşımıyla, İş Bankası ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin (ODTÜ) denizlerimizdeki kirliliğin önlenmesi ve ekosistemin sürdürülebilirliği için hayata geçirdiği iş birliği bir yılı aşkın müddettir devam ediyor. İş Bankası tarafından bilimsel çalışmalara dayanak olmak üzere ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün kullanımına sunulan ‘Deniz Kâşifi’ isimli insansız su altı planörü bu devirde bilime ışık tutacak değerli datalar topladı.
Marmara ve Akdeniz’de ekosistem ve iklim araştırmalarına dayanak sağlayan datalar Doğu Akdeniz’de deniz suyu sıcaklıklarının dünya ortalamasının üzerinde olduğunu ortaya koyarken, Marmara’da evsel, endüstriyel ve ziraî alanlardan gelen kirleticilerin tesiriyle ortamdaki oksijenin süratle tükendiği görülüyor.
Marmara kış şartlarında bile oksijen tarafından fakir
‘Deniz Kaşifi’nin deniz araştırmalarına sunduğu en kritik yarar, geniş bir alanı tarayarak yatay ve dikey tarafta daima, kesintisiz ve yüksek çözünürlükteki dataların toplanması ve münasebetiyle bölgedeki günlük değişimlerin yakalanıp tespit edilebilmesi oldu.
Araştırmada Marmara’nın Bandırma ve Edremit Körfezi’nin bulunduğu güney bölgesine kadar oksijenli Akdeniz alt suyunun giriş yaptığı gözlemlendi. Ancak batıdan doğuya gitgide bu suyun tesirini yitirdiği, hatta kış şartlarında bile İzmit Körfezi’ne yanlışsız pek çok bölgenin oksijen tarafından yoksul kaldığı görüldü.
Bu kadar geniş bir alandaki yatay ve dikey istikametteki değişimi birinci sefer yüksek çözünürlüklü olarak ortaya koyan sonuçlar, Marmara Denizi’nde canlı hayatı üzerinde olumsuz tesirlerin daha da artmaması için adımların atılması gerektiğine işaret ediyor.
Deniz Kâşifi Karadeniz sularını keşifte
İnsansız su altı planörü Deniz Kâşifi’nin Karadeniz’de başlattığı birinci çalışma da devam ediyor. ODTÜ’nün oşinografik araştırma gemisi Bilim-2 ile Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi (DEKOSİM) ve UFUK 2020 BRIDGE-BS Projesi dayanağı ile Karadeniz’de gerçekleştirilen araştırma seferi kapsamında yine denizlerimizle buluşan Deniz Kâşifi, Karadeniz’de Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinin sonuna kadar başarılı bir biçimde ilerledi.
Temmuz ayı sonuna kadar Karadeniz’deki vazifesine devam eden Deniz Kâşifi’nin topladığı bilgiler ile açık deniz seferi sırasında toplanan bilgiler karşılaştırılacak. Bu karşılaştırmanın, Karadeniz açık deniz oşinografisi konusunda yapılacak birinci kapsamlı çalışma olmasının yanı sıra deniz araştırmaları alanında değerli bir kilometre taşı oluşturması bekleniyor. Toplanacak datalar, ulusal deniz araştırmaları kapasitesini artırarak denizlerimizin sürdürülebilir idaresi için bilimsel temelli siyasetler geliştirilmesine katkı sağlayacak.
“Marmara’da insan, sanayi ve tarım kaynaklı kirleticilerin denetim altına alınması kritik”
Deniz Kâşifinin şu ana kadarki çalışmalarına ait değerlendirmede bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, Marmara Denizi’nin, iklimde meydana gelen olumsuz değişimlerin yanında ağır insan aktivitelerinin yaşandığı bir iç deniz olduğunu belirterek, Türkiye nüfusunun beşte birine konut sahipliği yapan, tarımdan güce, turizmden endüstriye kadar çeşitlenmiş bir ekonomik büyüklüğe sahip olan vilayetlerle çevrili olmasının Marmara Denizi üzerindeki insan baskısının her geçen gün artmasına neden olduğunu söyledi.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu
Diğer denizlerle su alışverişinin yalnızca iki dar boğaz ile olmasının, Marmara’nın beşere karşı savunma gücünü düşürdüğüne dikkat çeken Salihoğlu, “ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü tarafından 40 yılı aşkın müddettir toplanan oşinografik datalar, Marmara Denizi’nde bilhassa derin havzalarda ve körfezlerde oksijenin kritik düzeylerin altına düştüğünü gösteriyor. Bu da Marmara Denizi’nde yaşayan canlıların üzerinde olumsuz tesirlerin daha da artacağına işaret ediyor. Marmara Denizi’nin Karadeniz üzere aşikâr bir derinlikten sonra oksijenin olmadığı meyyit bir deniz haline gelmesinin önüne geçmek için acil tedbirler alınması gerekiyor. Birinci etapta havza ve atıksularla Marmara’ya taşınan azot, fosfor vb. besin yüklerince varlıklı insan kaynaklı evsel, endüstriyel ve tarım kaynaklı kirleticilerin denetim altına alınması ve denetlenmesi büyük ehemmiyet taşıyor” dedi.
“Akdeniz’de sıcaklık artışı deniz ekosistemini etkiliyor”
Akdeniz’deki bulgulara ait de değerlendirmede bulunan Salihoğlu, ısınma, beklenmedik hava olayları, denizlerin asitlenmesi (asidifikasyon) üzere insan kaynaklı iklim değişiminin tesirlerinin tüm Akdeniz’de ağır biçimde yaşandığını söz etti.
Prof. Dr. Salihoğlu, yaptıkları araştırmaların bu tesirlerin en fazla hissedildiği Doğu Akdeniz’de deniz suyu sıcaklıklarının dünya ortalamasının üzerinde olduğunu desteklediğine işaret ederek, “Küresel ısınmaya bağlı olan bu sıcaklık artışı, deniz canlılarının üreme ve beslenme devirlerinin değişmesinde olumsuz istikamette tesir ediyor. Ayrıyeten Süveyş Kanalı’ndan giren yabancı çeşitlerin adaptasyon başarısı bölgenin biyoçeşitliliğini tehdit ediyor. Bu da deniz ekosisteminin bütünü açısından kıymetli değişimlerin olacağını gözler önüne seriyor. Tüm bu bulguların tespitinde yüksek çözünürlüklü bilgi muhtaçlığı öne çıkıyor. Deniz Kâşifi tam da bu noktada hem bilim beşerlerine hem de karar vericilere kaliteli, kesintisiz ve yüksek çözünürlüklü bilgi sağlamaya devam ediyor” diye konuştu.
“Denizlerdeki kirlilik sorunu hepimizin ortak meselesi”
100. yılını kutlayan İş Bankası’nın bugün sürdürülebilirlikle özdeşleştirilen temel prensipleri kuruluşundan bu yana tüm faaliyetlerinin ana desteklerinden biri olarak gördüğünü vurgulayan İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Lideri İzlem Erdem ise şu görüşleri paylaştı:
“Ekolojik istikrarın sağlanmasında büyük rolü bulunan denizlerimizdeki kirlilik sorunu, hepimizin ortak sıkıntısı. Dünya üzerindeki yaşanabilir hacmin yüzde 90’ından fazlası derin denizlerde yer alıyor ve buradaki canlılar tüm gezegendeki hayatı destekliyor. Bu nedenle denizlerle birlikte deniz kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir kılmak maksadıyla mevzunun uzmanlarıyla iş birlikleri yapıyor, pek çok çalışma yürütüyoruz. Bu bedelli çalışmalardan biri olan Deniz Kâşifi’nin, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün yaptığı deniz araştırmalarında katkısı olduğunu görmekten ve iklim problemlerine bilimsel tahliller üretilmesi için data oluşturulmasına dayanak sunabiliyor olmaktan büyük memnunluk duyuyoruz.”
|
Şans Yapıtı: Üvey kızı ile evlenen Woody Allen’ın sinemalarını sanatkardan bağımsız izleyebilir miyiz? |
